سلام . . .

اینجا قراره یکم در مورد زندگی فیزیک دان ها باهم بخونیم، این که چی شد که اینحوری شدن و زندگی ملت رو به هم ریختن!

برای بررسی افکار و زنگی هر فرد هیچ چیزی بهتر از خوندن دست نوشته های خود اون فرد نیست برای همین اولین کتابی که اینجا معرفی می کنمی و با هم دیگه می خونیم کتاب جزء و کل هست که نوشته ورنر هایزنبرگ فیزیک دان آلمانی برنده ی جایزه نوبل هست.

در قدم بعدی می رویم سراغ یک دانشمند تجربی تر و کسی که کار هایش بیشتر از هایزنبرگ و اصل عدم قطعیتش روی زندگی مردم تاثیر مستقیم داشته می رویم؛ فردی که روی فیزیک ماده چکال(شما بخونید ساخت چسب ولی این رو به یک فیزیکی نگید چون ممکنه مرتکب قتل بشه!) کار می کرده و دغدغه هایی از جنس آموزشی هم داشته، برای همین یک کتاب نوشته که به همراه یکی از دوستانش به سوالات دانش آموزان دبیرستانی جواب داده و کلی در مورد نظام و آموزشی حرف ها مهم و خوب داره و این فرد کسی نیست جز پیرژیل دورژن برنده ی جایزه نوبل 1991 و کتاب لذت بخشِ اون یعنی نرم و نازک: ماده نرم، پژوهش و آموزش.

از اون جایی که فیزیک دان ها معتقدند همه چی فیزیکه (البته واقعاً هم همینه) و هیچ کس هم به اندازه ی فیزیک دان ها دقیق حرف نمی زنه، در بخش سوم، کتابی تاریخی را معرفی می کنیم که یک فیزیک دان نوشته، یعنی آقای استیون واینبرگ که در سال 1979 به همراه دکتر عبدالسالام  و شلدون لی گلاشون جایزه نوبل فیزک را بردند. شنیدن تاریخ فیزیک از زبان یک فیزیک دان هیجان ها و کشمکش هایی داره که باعث می شود به شما توصیه کنیم که این کتاب را بخوانید.

جزء و کل

این کتاب شبیه به رمانی زیبا از یک زندگی واقعی است، زندگی ای که جنگ جهانی را دیده، دوران اوج انیشتین را دیده و روزی خودش هم به اوج رسیده. قلم این کتاب چنان روان است که اگر اندک تخیلی داشته باشید می توانید خود را جای نویسنده قرار دهید و یاد بگیرید از کودکی درباره ی سوال هایی که دارید تحقیق کنید، نظرات بقیه را بشنوید و به سلایق آن ها احترام بگذارید؛ خود را در فلسفه غرق کنید و با آوازی از پیانو و ویولون از آن بیرون بیاید، با دوستان خود به کوه بروید و با هر قدم متنی در تاریخ فیزیک اضافه کنید.

جزء و کل فرصتی است برای بازیابی دیالوگ و روح بخشی به فضای علم، آن‌هم به قلم خود هایزنبرگ، برنده‌ی نوبل فیزیک سال ۱۹۳۲ میلادی و از بنیان‌گذاران مکانیک کوانتومی. در این کتاب با او همراه می‌شوید در گفت‌وگو‌هایش، از بحث با دوستان دوران جوانی تا گفت‌وگو با اینشتین و پلانک و پاولی و غیره. مسائلی که در ذهنش بوده را می‌شنوید از رابطه علم و دین گفته تا سیاست و موسیقی و صد البته فیزیک. خلاصه که ورود یک فیزیک‌خوان به زندگی یک فیزیکدان بزرگ، تجربه‌ای بسیار شیرین و آموزنده است.

پاره ای از کتاب

در یک کتری آب، نمی‌شود امید داشت که بتوان به نحوه‌ی حرکت تک‌تک ذرات آب پی برد. بنابراین کسی تعجب نمی‌کند که فیزیکدانان در این مورد آمار را به کار ببرند و از احتمال استفاده کنند. به همان صورت که شرکت‌های بیمه عمر امید زندگی مشتریان خود را حساب می‌کنند. اما پیش از این تصور می‌کردیم که دست کم از لحاظ نظری می‌توان رفتار هر مولکولی را بر طبق قوانین نیوتون توصیف کرد. به عبارت دیگر، فکر می‌کردیم که طبیعت در هر لحظه یک‌ حالت عینی دارد که از روی آن می‌توان حالتش را در لحظه‌ی بعدی استنتاج کرد. اما در مکانیک کوانتومی این وضع دیگر برقرار نیست، یعنی ما نمی‌توانیم بدون ایجاد اختلال در پدیده‌ها مشاهده‌ای بکنیم، و تأثیرات کوانتومیِ مشاهده‌ای که انجام می‌دهیم خودبه‌خود مقداری عدم قطعیت در پدیده‌ای که مشاهده می‌شود وارد می‌کند. اینشتین از پذیرفتن این موضوع سر باز می‌زند، گرچه از واقعیات کاملاً آگاه است.

نرم و نازک (ماده نرم، پژوهش و آموزش)

نرم و نازک، مجموعه خاطراتی ‌است از سخنرانی‎هایی که «پیر ژیل دوژن» برنده‌ی نوبل فیزیک سال ۱۹۹۱، در مدارس مختلف برای دانش‎آموزان دوره‎ی دوم متوسطه داشته‌است. او در قسمت ابتدایی کتاب به معرفی شاخه‎‌ی ماده‌چگال نرم در علم فیزیک می‎پردازد و در قسمت دوم کتاب، پا را فراتر از فیزیک می‎گذارد و به موضوع آموزش و پژوهش در مدارس و دانشگاه‌ها اشاره کرده و راه‌حل‎هایی برای اصلاح نقص‎های ساختاری موجود در سیستم آموزشی ارائه می‎کند.

پاره ای از کتاب

از همان اولین مدرسه‌هایی که بازدید کردم، لذت تمام عیاری را در خود احساس کردم. لذتی علی‌رغم تدارکات مفتضح: سالن‌هایی با دستگاه‌های صوتی نه چندان مناسب، پروژکتورهای گته گنده، پرده‌های نمایشی که چندان بزرگ‌تر از تمبر پست نبودند، که البته چیزهایی جزئی‌اند، اما وقتی با یک یا دوهزار نوجوان مشتاق، در گوشه‌ای دور افتاده رو‌به‌رو هستی، جزئیاتی بااهمیت‌اند.
لذتی تمام عیار، زیرا به رغم همه مشکلات، با اولین کلمات سکوت خاصی حکم فرما می‌شد. هیجان را می‌شد احساس کرد.
بعد از سخنرانی رسمی زمان پرسش و پاسخ فرا می‌رسید، یکی‌دو ساعت پرسش بی‌وقفه!
اولین پرسش‌ها معمولا سوال‌های فنی بود و به فلان و بهمان خاصیت چسب یا لاستیک مربوط می‌شد. بعد گستره پرس‌وجو بازتر می‌شد:
برای رسیدن به پژوهش علمی چه راهی را باید پیمود؟
آیا دانشمند پژوهش‌گر، یک نوع خاص و منحصر به فرد است؟
ارزیابی شما از وضعیت آموزش در دبیرستان‏های ما چیست؟…

تاریه علم؛ تبیین جهان هستی

کتاب‌های زیادی در زمینه‌ی تاریخ علم نوشته شده‌است. اما چرا ما به‌طور خاص سراغ این کتاب رفته‌ایم؟ حقیقت این است که بیش‌ترِ کتاب‌های این حوزه را تاریخ‌دانانی نوشته‌اند که طبیعتاً چهره‌های مطرحی در دنیای علم نبوده‌اند. نخستین چیزی که این کتاب را از بقیه‌ی کتاب‌های مشابه جدا می‌کند، نویسنده‌ی آن است خود یک فیزیک دان برجسته است.

با مطالعه ای کتاب اولین چیزی که یاد میگیرید این است که فیزیک و فلسفه نه برای امروز بلکه حداقل از زمان بونان باستان ذهن بشر را درگیر کرده بوده. احتمالا بعد از خواندن این کتاب برای اسامی مثل ارسطو، ابوریحان، این سینا و دیگر دانشمندان گذشته ارزش خیلی بیشتری قائل می شوید و به گذشته پر بار سرزمین خود و دوره طلایی اسلام افتخار خواهید کرد.

اگر مغرور به این هستید که همه ی افتخارات علم در همین یک دو سده ی اخیر به دست آمده و ما انسان ها را ارزمشند کردیم حتما این کتاب را بخوانید تا ببینید که چگونه با بر شانه ی پیشینیان خود سوار هستیم!

پاره ای از کتاب

… از همان اولین مدرسه‌هایی که بازدید کردم، لذت تمام عیاری را در خود احساس کردم. لذتی علی‌رغم تدارکات مفتضح: سالن‌هایی با دستگاه‌های صوتی نه چندان مناسب، پروژکتورهای گته گنده، پرده‌های نمایشی که چندان بزرگ‌تر از تمبر پست نبودند، که البته چیزهایی جزئی‌اند، اما وقتی با یک یا دوهزار نوجوان مشتاق، در گوشه‌ای دور افتاده رو‌به‌رو هستی، جزئیاتی بااهمیت‌اند.
لذتی تمام عیار، زیرا به رغم همه مشکلات، با اولین کلمات سکوت خاصی حکم فرما می‌شد. هیجان را می‌شد احساس کرد.
بعد از سخنرانی رسمی زمان پرسش و پاسخ فرا می‌رسید، یکی‌دو ساعت پرسش بی‌وقفه!
اولین پرسش‌ها معمولا سوال‌های فنی بود و به فلان و بهمان خاصیت چسب یا لاستیک مربوط می‌شد. بعد گستره پرس‌وجو بازتر می‌شد:
برای رسیدن به پژوهش علمی چه راهی را باید پیمود؟
آیا دانشمند پژوهش‌گر، یک نوع خاص و منحصر به فرد است؟
ارزیابی شما از وضعیت آموزش در دبیرستان‏های ما چیست؟…