ارائه‌دهندگان
دکتر محمدجواد کاظمی
فارغ‌التحصیل دکتری از دانشکدۀ فیزیک، دانشگاه شهید بهشتی
سیر کلی دوره
در این ترادرس برخی پرسش‌های بنیادی درخصوص نظریۀ کوانتومی را مرور و به برخی پیشرفت‌ها در پاسخ به آن‌ها اشاره می‌کنیم. این یک درس رسمی مکانیک کوانتومی نیست و هدف آن درواقع پوشش‌دادن برخی جنبه‌های بنیادی نظریۀ کوانتومی است که کم‌تر در دوره‌های درسی استاندارد مورد تأکید قرار می‌گیرند. پیش‌نیاز این دوره، آشنایی با نظریۀ کوانتومی درحد دروس رسمی دورۀ کارشناسی فیزیک است.
این دوره با بحث درمورد یکی از محوری‌ترین پرسش‌های باز مبانی نظریۀ کوانتومی، یعنی «مسئلۀ اندازه‌گیری» آغاز می‌شود. سپس به برخی روش‌های پاسخ به این پرسش اشاره می‌شود. اغلب روش‌های پاسخ به این مسئله، عملاً برمبنای فرمالیسم‌ها و تعابیر فراتر از تعبیر استاندارد نظریۀ کوانتومی می‌باشند. در ادامه، برخی قضایای کلی درمورد مشخصات کلی نظریۀ کوانتومی مورد بحث قرار می‌گیرد. قضیۀ بل درمورد ناموضعیت کوانتومی، قضایای مرتبط با زمینه‌گرایی و قضیۀ PBR درمورد واقعیت تابع موج از آن جمله‌اند. یکی از نتایج این بحث این است که نشان داده می‌شود که نظریات متغیر نهان، که یکی از روش‌های پاسخ به مسئلۀ اندازه‌گیری هستند، لزوماً می‌بایست «ناموضعی» و «زمینه‌گرا» باشند.
در این راستا به‌عنوان یکی از توسعه‌یافته‌ترین نظریات متغیر نهان، مکانیک دوبروی-بوهم در این دوره مورد بحث قرار خواهد گرفت. به‌خصوص بحث می‌کنیم که وضعیت نظریۀ بوهم نسبت به قضایای فوق چگونه است. به‌علاوه، به برخی پیشرفت‌های اخیر در نظریۀ بوهم اشاره می‌کنیم. تبیین اصل بورن و احتمالات کوانتومی براساس یک فرآیند واهلش دینامیکی، اندازه‌گیری مسیرهای بوهمی به‌کمک تکنیک اندازه‌گیری ضعیف و برخی پیش‌بینی‌های فراتر از نظریۀ استاندارد این مدل مورد اشاره قرار خواهند گرفت. همچنین به برخی فرمول‌بندی‌های نوین از نظریۀ کوانتومی، بدون به‌کارگیری تابع موج و معادلۀ موج اشاره می‌کنیم. این فرمول‌بندی‌ها به جای تابع موج، برمبنای آنسامبل مسیرهای ذرات پایه‌گذاری شده‌اند و به روش‌های جدیدی برای شبیه‌سازی عددی سیستم‌های کوانتومی منجر می‌شوند.
مسئلۀ دیگری که در این دوره مورد بحث قرار می‌گیرد، «مسئلۀ زمان» در نظریۀ کوانتومی است. مدت‌زمان تونل‌زنی یک ذره کوانتومی چقدر است؟ این پرسش و پرسش‌های دیگر درمورد توزیع آماری زمان وقوع رویدادها در نظریۀ کوانتومی پاسخ بی‌ابهامی ندارند. علت آن این است که در فرمول‌بندی استاندارد نظریۀ کوانتومی، زمان با یک عملگر هرمیتی توصیف نشده است. اما به‌هرحال اندازه‌گیری‌های زمانی به‌صورت روزمره در آزمایشگاه‌های کوانتومی انجام می‌شود و یک نظریۀ کامل باید پاسخی شفاف به این پرسش‌ها داشته باشد. در این راستا به برخی پاسخ‌های اخیر به این مسئله اشاره خواهیم کرد.
دستۀ دیگری از مسائلی که به آن‌ها خواهیم پرداخت، مسائلی هستند که در ارتباط با تلفیق سازگار نظریۀ نسبیت و نظریۀ کوانتومی مطرح می‌شوند. مسئلۀ «عملگر مکان نسبیتی»، مسئلۀ «جایگزیدگی و انتشار فوق نوری احتمال» از جمله مسائلی هستند که در این زمینه مورد بحث قرار خواهند گرفت.
درنهایت نیز به برخی از فناوری‌های مبتنی بر جنبه‌های بنیادی نظریۀ کوانتومی اشاره خواهد شد.
منابع و محتویات دوره
برای هر جلسه از این ترادرس، منابع خواندنی و فیلم‌های سخنرانی فیزیکدانان مطرح به‌عنوان پیش‌زمینۀ بحث به شرکت‌کنندگان معرفی خواهد شد تا پیش از جلسه، خود را برای مشارکت در بحث آماده کنند. منابعی نیز به‌عنوان تکمیل مباحث برای مطالعه و استفادۀ بیش‌تر معرفی خواهند شد. همچنین ویدئوی هر جلسه نیز پس از برگزاری آن، به‌صورت منظم و هفتگی، در صفحۀ درس بارگذاری خواهد شد و ثبت‌نام‌کنندگان به آن دسترسی خواهند داشت. پس اگر به‌هردلیلی امکان حضور آنلاین در جلسات را ندارید، همچنان می‌توانید با ثبت‌نام در دوره به تمامی محتویات آن دسترسی داشته باشید.
مراحل ثبت‌نام
✤ نخستین قدم برای ثبت‌نام در ترادرس مسائل بنیادی در مکانیک کوانتومی ساخت حساب کاربری مخصوص خودتان در سایت ژرفا است. می‌توانید با مراجعه به صفحۀ ثبت‌نام، در عرض چند ثانیه این کار را به‌راحتی انجام دهید.
✤ اگر حساب کاربری شما با موفقیت فعال شده باشد، می‌توانید کمی پایین‌تر از همین کلمات، دکمۀ «پرداخت هزینه و ثبت‌نام نهایی» را مشاهده نمایید.
✤ با کلیک بر روی این دکمه و واردکردن اطلاعات خود، به درگاه پرداخت متصل خواهید شد. اگر مرحلۀ پرداخت را با موفقیت به پایان برسانید، ثبت‌نام شما در این دوره نهایی خواهد شد و می‌توانید از قسمت «دوره‌های من» در حساب کاربری‌تان به صفحۀ ترادرس مسائل بنیادی در مکانیک کوانتومی که جزئیات برگزاری جلسات و محتویات دوره در آن قرار دارد دسترسی داشته باشید.
اگر در هنگام ثبت‌نام با پرسش یا مشکلی مواجه شدید، می‌توانید آن را با اکانت روابط عمومی ژرفا در تلگرام (@SalamZharfa) درمیان بگذارید.
خوب است بدانید که...
✤ هزینۀ ثبت‌نام جهت شرکت در این دورۀ ۱۵جلسه‌ای، ۱۲۰.۰۰۰ تومان است.
✤ با توجه به آغازشدن جلسات این دوره، در هر زمانی که ثبت‌نام خود در این دوره را نهایی کنید، اطلاعات برگزاری جلسات آتی و همچنین تمامی محتواهای آموزشی جلسات برگزارشده (از قبیل ویدئوی جلسات و منابع مطالعاتی پیشنهادی ارائه‌دهندگان) در اختیارتان قرار خواهد گرفت.
✤ جهت آشنایی بیش‌تر مخاطبین ژرفا با این دوره و تصمیم‌گیریِ نهایی جهت ثبت‌نام در آن، جلسۀ اول ترادرس مسائل بنیادی در مکانیک کوانتومی، در روز چهارشنبه ۳۱ شهریورماه ۱۴۰۰، به‌صورت عمومی و رایگان برگزار شد. می‌توانید ویدئوی این تک‌جلسه را در کانال آپارات ژرفا مشاهده نمایید.
